Ένα από τα πράγματα που με συναρπάζουν στις θεραπευτικές συζητήσεις είναι να συν(μ)-μετέχω με θεραπευτικές ερωτήσεις που βασίζονται στην Αφηγηματική προσέγγιση. Αυτό που χαρακτηρίζει την θεραπευτική μου στάση είναι η αδιάλλειπτη και ενεργή προσπάθειά μου να συστήνω ερωτήσεις που κινούνται από αυθεντική περιέργεια και όχι να προσκολώμμαι σε υποθέσεις ή ερμηνείες για όσα οι θεραπευόμενοι μοιράζονται (ή επιλέγουν να μην μοιραστουν) μαζί μου. Έχω επίγνωση ότι η ιδέα ότι ο θεραπευτής θα πρέπει να αξιολογήσει την επιθυμία που εκδηλώνει ο θεραπευόμενος για να του απαντηθούν τα ερωτήματά του είναι πατερναλιστική και υποδηλώνει την άσκηση εξουσίας επάνω στον θεραπευόμενο.
Η διαμόρφωση ερωτήσεων που μπορεί να συμβάλλουν βοηθητικά στην θεραπευτική συζήτηση είναι αυτό στο οποίο εξειδικεύομαι, παράλληλα είναι το πάθος μου, η «τέχνη» μου, θα έλεγα.
Οι ερωτήσεις που προσφέρω είναι αποδομητικές, relational, response-based, επικαιροποιημένες και σχετικές με τις περιγραφες και τα πλαίσια του εκάστοτε ανθρώπου, όχι θεωρητικές και προσχεδιασμένες. Είναι ερωτήσεις βαθιά πολιτικές (διαπραγματεύονται ζητήματα ανισοτήτων, διαφορών δύναμης κτλ), ερωτήσεις που έχουν την πρόθεση να συνοδεύουν τους ανθρώπους στις πολλαπλές προσπάθειες που κάνουν να περιγράψουν τις ιστορίες, εμπειρίες, γνώσεις και κατανοήσεις τους με δικά τους λόγια.
Οι ερωτήσεις μου ενημερώνονται από τις γνώσεις μου και την στενή μου σχέση με την θεωρία του κοινωνικού κονστρουξιονισμού, η οποία αποτελεί έναν από τους θεμέλιους φιλοσοφικούς λίθους της Αφηγηματικής προσέγγισης (post-structuralist narrative therapy).
Οι αποκρίσεις που συνοδεύουν την Αφηγηματική μου προσέγγιση στην θεραπεία προάγουν την συμπερίληψη, περισσότερων από μία οπτικές, στην συζήτηση. Συχνά, μάλιστα, οι θεραπευόμενοι μου μιλούν για τον τρόπο που σχεδόν αβίαστα ή κάπως «μαγικά» οι ερωτήσεις μου συμβάλλουν σε μια διαδικασία «ξεπακεταρίσματος» ιδεών που λογίζονταν ως δεδομένες και αδιαμφισβήτητες (taken-for-granted ideas). Μέσα από αυτήν την αποδόμηση φωτίζονται σημαντικές (σύμφωνα με τα λεγόμενά τους) πλευρές των ιστοριών τους…πλευρές που μέχρι πρότινος παρέμεναν στην αφάνεια. Όταν οι αφηγηματικές ερωτήσεις δημιουργούν ένα πλαίσιο συζήτησης που βοηθά τους θεραπευόμενους να ονοματίσουν την εμπειρία του με τρόπους που δεν είχε καταστεί δυνατό στο παρελθόν, τότε αρχίζει ήδη να εξελίσσεται μπροστά στα μάτια μας μια μετατόπιση του ανθρώπου. Η δυνατότητα αξιολόγησης αυτών των κυρίαρχων υποθέσεων, αντιλήψεων , πεποιθήσεων και ιδεών στις οποίες οι άνθρωποι συχνά στρατολογούνται κοινωνικά, δημιουργεί ένα momentum στην θεραπευτική συζήτηση όπου νέα νοήματα προκύπτουν προς διερεύνηση. Αυτά τα νοήματα προσκαλούν τους θεραπευόμενους και εμένα να εξετάσουμε συνεργατικά πολλαπλές (και συχνά περίπλοκες) ιδέες, σχέσεις, πλαίσια. Οι θεραπευόμενοι απαντούν με νέες διατυπώσεις που κι αυτές με την σειρά τους ενεργοποιούν και πάλι την περιέργειά μου για περαιτέρω ερωτήσεις κ.ο.κ… σε μια κυκλική, ρευστή, γενεσιουργό και μη γραμμική πορεία συν-κατασκευής νοημάτων.
Έχω συναίσθηση της επιδραστικής (και αποκεντρωμένης) ποιότητας των ερωτήσεων που προσφέρω και για αυτό ενδιαφέρομαι να τσεκάρω συχνά και συστηματικά μαζί με τους ανθρώπους που συνεργάζομαι την εμπειρία τους από την θεραπευτική συζήτηση. Ευτυχώς που οι θεραπευόμενοι είναι αρκετά γενναιόδωροι ώστε να μοιραστούν μαζί μου τις εντυπώσεις τους σχετικά με αυτά που υπήρξαν περισσότερο και λιγότερο βοηθητικά στην εξέλιξη της θεραπευτικής κουβέντας! Αυτού του τύπου η θεραπευτική σχέση που προκρίνει την διαφάνεια και συμπόρευση θεραπευτού και θεραπευόμενου καθιστά δυνατή την αναγνώριση και αξιοποίηση της ανατροφοδότησής τους ως πολύτιμο και απαραίτητο υλικό που εξυπηρετεί τους σκοπούς του αναστοχασμού, της επανατοποθέτησης (ατομικά και μαζί) και συν-σχεδιασμού της θεραπευτικής κουβέντας με βάση τις προτιμήσεις και ειδημοσύνη του θεραπευόμενου. Αρνούμαι την ανάληψη καθοδηγητικών στάσεων και συμπεριφορών που θα καθόριζαν το περιεχόμενο της έκφρασης του θεραπεόμενου, τη μορφή της έκφρασης και τις διεργασίες που θα βίωνε ο θεραπευόμενος.
Η Αφηγηματική θεραπεία προωθεί την παραίτηση από την επιδίωξη της εξουσίας και υποστηρίζει την ελαχιστοποίηση της ζημιάς που μπορεί να προκαλέσει μια άνιση σχέση μεταξύ μιας αυθεντίας (θεραπευτής) και του θεραπευόμενου. Με το πολύτιμο feedback των θεραπευόμενων αποκτώ καθημερινά μια πιο ξεκάθαρη εικόνα των προνομίων, των θέσεων δύναμης και των υποθέσεων που μπορεί να κρατώ ως θεραπεύτρια. Δινω ιδιαίτερη προσοχή στον τρόπο με τον οποίο αυτές οι επιρροές κυρίαρχων ιδεών (dominant discourses) μπορεί άθελά μου να επηρεάσουν τις ερωτήσεις που προσφέρω. Αντίστοιχα, η συνεχής επαγρύπνησή μου απέναντι στο κίνδυνο μιας ανεπιθύμητης επιβολής από μεριάς μου, με οδηγεί κατά την διάρκεια της θεραπευτικής συζήτησης σε συνειδητές αποφάσεις σχετικά με τις ερωτήσεις που κάνω και τις ερωτήσεις που σκόπιμα επιλέγω να μην κάνω. Αφηγηματικές μικρο-πρακτικές, acts of accountability και σχέσεις εκτός θεραπετυικού δωματίου με κοινότητες που εξετάζουν συλλογικά ζητήματα διαθεματικότητας (intersectionality) με κρατούν υπόλογη απέναντι στις προθέσεις μου και τα ethics μιας συνεργατικής θεραπευτικής πρακτικής, η οποία στέκεται εκτός των κυρίαρχων μοντέλων ψυ εργασίας.
Αν ενδιαφέρεστε και εσείς να βιώσετε την εμπειρία των θεραπευτικών ερωτήσεων μέσα από την Αφηγηματική προσέγγιση, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μου! Email: [email protected]
