από τηνΚασσανδρα Πήτερσεν

Παιδοκτονία γένους «θηλυκού»: οι έμφυλες προεκτάσεις ενός αποτρόπαιου εγκλήματος που διεγείρει το κοινό αίσθημα. Η εξουσία του όχλου ως αντίδραση στο άδικο έγκλημα 

«Την ίδια στιγμή που κάποια ζευγάρια αδημονούν να δώσουν αγάπη, ονειρεύονται την ευκαιρία να ανοίξουν την αγκαλιά τους σε ένα μικρό ανθρωπάκι και αγωνίζονται ψυχή τε και σώματι για αυτό, κάπου αλλού κάποιες ψυχούλες χάνονται τόσο μα τόσο άδικα. Ποια (υπερ)δύναμη ρίχνει έτσι τις ζαριές της Μοίρας σε αυτόν τον κόσμο;» Είναι τα λόγια γυναίκας που διανύει ένα μακρύ ταξίδι εξωσωματικής γονιμοποίησης στο οποίο έχει ήδη βιώσει απανωτές απώλειες. Η περιγραφή της εξακολουθεί να ηχεί σαν εκκωφαντικό βουητό μελισσών, συνοδεύοντας την σκέψη μου για ώρες ακόμα και μετά την λήξη της πιο πρόσφατης θεραπευτικής συνεδρίας μας.

Μετά το τέλος της συνάντησής μας, κατεβαίνω στο διπλανό παρκάκι να πάρω λίγο αέρα και να αφουγκραστώ το θρόισμα των φύλλων στα δέντρα (συνήθης πρακτική μου όταν έχω την ευκαιρία διαλείμματος ανάμεσα στις προγραμματισμένες θεραπευτικές συνεδρίες της ημέρας). Πέφτω πάνω στην συζήτηση μιας περαστικής παρέας, η οποία αναφέρεται στις εξελίξεις σχετικά με τη σύλληψη της μητέρας που κατηγορείται για την δολοφονία του παιδιού της. «Παρακαλούσα από μέσα μου να μην ήταν στα αλήθεια η μάνα η δράστης» ακούγεται να λέει μια φωνή.

Οι ώρες κυλούν και ο νους μου αδυνατεί (ίσως και να αρνείται πεισματικά) να προσπεράσει την είδηση των ημερών, τον πιθανό φόνο τριών μικρών παιδιών από το χέρι της μητέρας τους… μια ιστορία που φαίνεται να ακουμπά τις πιο ευαίσθητες χορδές μιας ολόκληρης κοινωνίας. Το συλλογικό σώμα μοιάζει να δοκιμάζει την αν(τ)οχή του απέναντι στην έννοια της τραγικότητας, η οποία στην περίπτωση της παιδικής κακοποίησης εκδηλώνεται μέσω της παιδοκτονίας στην πιο ακραία μορφή της. Παρατηρώντας τις αντιδράσεις του κόσμου είναι εμφανής μια κοινή δυσκολία νοηματοδότησης ενός εγκλήματος που δείχνει να ακροβατεί στα όρια του αδιανόητου.

Στο τέλος της μέρας επιστρέφω στο σπίτι και ανοίγω την τηλεόραση, η οποία έχει κατακλειστεί από ενδελεχή ρεπορτάζ, έκτακτες ειδήσεις και πολύωρες εκπομπές που καλύπτουν με κάθε λεπτομέρεια τις εξελίξεις της υπόθεσης. Με κάνει να σκέφτομαι το ιστορικό συνεχές μιας σειράς γεγονότων κατάχρησης ή επιβολής εξουσίας που προβλήθηκε στα ΜΜΕ το τελευταίο διάστημα και στο οποίο φαίνεται να προστίθεται το σκανδαλώδες αυτό έγκλημα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία με την συνακόλουθη βία της προσφυγιάς, οι γυναικοκτονίες στην Ελλάδα, οι βιασμοί, ο εργασιακός εκφοβισμός και όλες αυτές οι μαρτυρίες κακοποίησης που είδαν το φως της δημοσιότητας.

Καθώς γινόμαστε μάρτυρες αυτού του ιστορικού βιαιοτήτων, αναρωτιέμαι πώς μπορεί να μας έχει μετακινήσει, τόσο τον καθένα ξεχωριστά, αλλά και ως κοινωνικό σύνολο, σε σχέση με τον τρόπο που πιάνουμε τον εαυτό μας να (αντι)στέκεται απέναντι σε φαινόμενα κακοποίησης, όπως και όποτε εμφανίζονται μπροστά μας, δίπλα μας, στον ορίζοντά μας.  Σε αυτό το σημείο, σκέφτομαι την δράση του “me too” στην Ελλάδα και τον τρόπο που συνέβαλε σε μια αυξημένη επαγρύπνηση απέναντι στην αυταρχική άσκηση δύναμης. Μου έρχονται στο νου γυναίκες που είδα στο γραφείο την περίοδο της έντονης προβολής του κινήματος, οι οποίες περιέγραφαν τα μικρά αλλά σημαντικά βήματα που έκανε καθεμία από αυτές για την άρνηση της κανονικοποίησης διαφόρων μορφών κατάχρησης εξουσίας που παρατηρούσαν στην ζωή τους. (περισσότερα…)

Με πάνω από 12 χρόνια εμπειρίας στην κλινική πράξη, έχω την χαρά να μοιράζομαι την εμπειρία μου με συναδέλφους και φοιτητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό που εξερευνούν τις δυνατότητες της αφηγηματικής προσέγγισης στην δουλειά τους με ανθρώπους με τους οποίους κάνουν θεραπευτικές συζητήσεις. Βγαίνοντας, λοιπόν, από την τελευταία χθεσινοβραδυνή συνεδρία εποπτείας που έκανα με έναν συνάδελφο από την Αυστραλία, συνέχισε να ταξιδεύει στο μυαλό μου το σημείο της συζήτησης που έστρεψε την προσοχή μας στην έννοια του τοκενισμού.

«Sharing space without sharing power is tokenism».
(μτφρ: το να μοιράζεσαι το χώρο χωρίς να μοιράζεσαι την δύναμη είναι απλά μια προσχηματική και δημαγωγική εκπροσώπηση).

Αυτή είναι η δήλωση που, απ’ότι μου είπε ο εποπτευόμενός μου, ξεχώρισε για εκείνον απ’όσα συζητήσαμε χθες στην συνάντησή μας. Σε αυτήν την φράση καταλήξαμε παρατηρώντας τις περιγραφές κάποιων θεραπευόμενών μας από περιθωριοποιημένες κοινωνικές ομάδες (μετανάστες, έγχρωμοι, πρώην χρήστες, ανάπηροι, queer κτλ) σχετικά με την εμπειρία της ένταξης τους σε συγκεκριμένους χώρους εργασίας. Συγκεκριμένα μας έχουν μιλήσει για το πώς βλέπουν μερικές φορές να χρησιμοποιείται προσχηματικά η συμμετοχή τους σε εταιρίες, προτζεκτς και φιλανθρωπικά events (κάπως αναρωτιέμαι και τί αντίκτυπο μπορεί να έχει η γνωστή διαφήμιση για μαλλιά;), οι οποίες ναι μεν επιτρέπουν μεμονομένα σε ορισμένους λίγους να συμμετέχουν ή και να ανελιχθούν στους κόλπους μιας ομάδας «υψηλότερου κύρους», το αποτέλεσμα όμως είναι να «ξεπλένεται» με αυτόν τον τρόπο η έλλειψη συμπερίληψης και ίσων δικαιωμάτων που ταλανίζει καθημερινά το σύνολο των μελών της συγκεκριμένης μη προνομιούχας κοινωνικής ομάδας.
(περισσότερα…)

Μια φωτογραφία μπορεί να «διασώσει» από την λήθη σημαντικές στιγμές που πλημμυρίζουν από συναισθήματα. Πίσω από ένα χαμόγελο μπορεί να τρεμοπαίζουν δάκρυα χαράς. Η συγκίνηση μπορεί να διαμορφώθηκε μέσα σε ιστορίες αγωνίας, προσπάθειας, υπομονής, οι οποίες συνυφαίνονται με ιστορίες αγάπης, ελπίδας, κουράγιου και συντροφικότητας. Τα δάκρυα μπορεί να μιλάνε για ένα είδος λύτρωσης καθώς αυτή η διαδρομή φτάνει σε ένα σημείο κορύφωσης.

Ας μιλήσουμε, όμως, για συναισθήματα…στην θεραπευτική πράκτικη. Μερικές φορές ακούω να λέγεται για την Αφηγηματική θεραπεία ότι τάχα δεν ασχολείται με το συναίσθημα. Με ξαφνιάζει να το ακούω αυτό γιατί το βρίσκω αναντίστοιχο με την προσωπική μου εμπειρία από τις θεραπευτικές συζητήσεις, τις οποίες βρίσκω, σχεδόν σε καθημερινή βάση, τόσο συγκινητικές.

Σκέφτομαι όλες εκείνες τις δυνατές στιγμές που πιάνω τον εαυτό μου να παρασύρεται συναισθηματικά από την «ιερότητα» μιας ιστορίας που εξελίσσεται αργά και λεπτό-προς λεπτό προς μια συν-κατασκευή νέου νοήματος. Οταν πχ η απλή προσθήκη μιας κουταλιάς γάλακτος στο τσάι, αυτό δηλαδή που για πολλούς θεωρείται μια απλή ρουτίνα, πλέον βιώνεται και αναγνωρίζεται από τον άνθρωπο ως συνειδητή πράξη αντίστασης στην ανορεξία. Ή όταν μια πράξη φροντίδας και αλληλεγγύης που εκδηλώνει μια γυναίκα σε μια γειτόνισσα που έχει ζήσει παρόμοιες εμπειρίες κακοποίησης με εκείνη, αναγνωρίζεται στην θεραπεια ως η συνέχεια μιας κληρονομιάς αξιών που της μετέφερε η δασκάλα της από το δημοτικό.

Στην πραγματικότητα, η Αφηγηματική θεραπεία ασχολείται με το συναίσθημα με πολύ συγκεκριμένο τρόπο. Αρνείται να ξεχωρίσει το συναίσθημα από το νόημα. Επίσης αρνείται να ξεχωρίσει το συναίσθημα και το νόημα από την δράση. Κατ’επέκτασιν το συναίσθημα δεν διαχωρίζεται ποτέ από την κουλτούρα, τις καθημερινές πολιτικές (politics) και τα ethics. (περισσότερα…)