Όταν συζητάω με τους ανθρώπους στα πλαίσια των θεραπευτικών μας συναντήσεων, συχνά τους ρωτώ για τις αξίες τους και πώς αυτές συνδέονται με τις εμπειρίες που διέπουν την ζωή τους.
Οι απαντήσεις που λαμβάνω είναι πολλές και διαφορετικές.
Πολλοί είναι εξοικειωμένοι με τέτοιου είδους συζητήσεις, έχουν μιλήσει πολλές φορές για τις εμπειρίες τους. Άλλοι όμως, και μόνο στο άκουσμα της λέξης «αξίες» ξαφνιάζονται, ζητούν διευκρινιστικές ερωτήσεις ή απορούν τί εννοώ.
Το feedback των ανθρώπων με οδήγησε να σκεφτώ εναλλακτικούς τρόπους για την κλιμάκωση της συζήτησης από περιοχές δράσης (εμπειρίες) σε περιοχές ταυτότητας (αξίες). Τελευταία προτείνω μια συγκεκριμένη μεταφορά προκειμένου να προσκαλέσω τους ανθρώπους να σκεφτούν και να περιγράψουν τις αξίες που τους υποστηρίζουν καθώς πορεύονται στη ζωή τους. Παρομοιάζω τις αξίες με μια πυξίδα που κρατάμε στα χέρια μας. Η πυξίδα είναι ένα αντικείμενο που δείχνει κατεύθυνση και εξαρτάται από τον ίδιο τον άνθρωπο αν θα την ακολουθήσει ή όχι.
Κάποιοι δρουν προσεκτικά και σχεδιάζουν εκ των προτέρων την πορεία τους, χρησιμοποιώντας ως βασικό όργανο προσανατολισμού την πυξίδα τους.
Άλλοι την έχουν στην κατοχή τους και επιλέγουν να την χρησιμοποιήσουν είτε όταν χαθούν, είτε όταν αντιμετωπίσουν εμπόδια στον διάβα τους και καταλάβουν ότι χρειάζεται να αλλάξουν πορεία.
Υπάρχουν φορές που το μονοπάτι είναι σχετικά εύκολο, χωρίς πολλές προκλήσεις, επομένως ούτε η ανάβαση ούτε η ίδια η πυξίδα, χρειάστηκε να τραβήξει την προσοχή των ανθρώπων. Νιώθουν ήδη άνετα με το ταξίδι τους.
Όταν όμως, οι άνθρωποι που συνομιλώ, είχαν να διαβούν πολύ πιο δύσβατα μονοπάτια, τότε συνήθιζαν να εξετάζουν την πυξίδα τους πιο συχνά. Σ’αυτήν στρέφονταν κάθε φορά που η εμπειρία του ταξιδιού έκανε δυσδιάκριτα τα ίχνη από το δρόμο μπροστά τους, προκειμένου να επαναπροσδιορίσουν την θέση τους στο χάρτη.
Μάλιστα ορισμένοι έφτασαν τελικά να πάρουν ένα ακόμα δυσκολότερο μονοπάτι ακριβώς εξαιτίας της αφοσίωσή τους στην πυξίδα τους.
Οι διαφορετικοί τρόποι που πορεύονται στην ζωή τους οι άνθρωποι που συναντώ, τροφοδοτούν συνεχώς νέες ιδέες για το πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί η μεταφορά της πυξίδας.
Η εμπειρία μου έχει δείξει ότι ακόμα κι όταν οι άνθρωποι μπαίνουν διστακτικά σε συζητήσεις περί αξιών, δεν είναι φυσικά ότι δεν κινούνται από αξίες, αλλά ίσως δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να αξιολογήσουν την επίδραση που έχουν στην ζωή και τις σχέσεις τους, να διερευνήσουν την ιστορία τους, να (επανα) τοποθετηθούν απέναντι στην σημασία που έχουν για το ταξίδι τους. Ήταν τόσο απορροφημένοι από τις δυσκολίες που είχαν να αντιμετωπίσουν, που δεν υπήρχε χώρος ή τρόπος να κάνουν λίγο πίσω και να εκτιμήσουν την κατάσταση.
Ίσως καμιά φορά οι άνθρωποι να είμαστε τόσο απασχολημένοι με την ίδια την εφαρμογή των αξιών μας που δεν βρίσκουμε χρόνο να συλλογιστούμε γύρω από αυτές.
